سال‌هاست بازار خودرو در ایران با چالش‌هایی نظیر نوسانات قیمتی، دلالی‌های گسترده و کمبود شفافیت روبه‌رو است. در راستای حل‌وفصل همین مشکلات و تحول‌آفرینی در نحوه خرید و فروش خودرو، پیشنهاد راه‌اندازی بورس خودرو به‌عنوان یک ابتکار جدید ازسوی برخی فعالان و کارشناسان صنعت و بازار خودرو مطرح شده است. کارشناسان اقتصادی بر این باورند بورس خودرو می‌تواند به‌عنوان یک سازوکار منظم و شفاف، قیمت‌ها را واقعی‌تر کرده و واسطه‌ها را از این بازار حذف کند. ازسوی‌دیگر، آزادسازی واردات خودروهای کارکرده نیز می‌تواند موجب تغییرات اساسی در عرضه و تقاضا و رقابت در بازار خودرو شود.

محمد فرح‌آبادی، کارشناس اقتصادی، در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» به تحلیل وضعیت فعلی بازار خودرو و تحولات آتی آن پرداخت. او در این گفت‌وگو به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های بورس خودرو و آزادسازی واردات خودروهای کارکرده پرداخته و از تاثیرات این تغییرات بر قیمت‌ها، شفافیت بازار و کاهش دلالی در صنعت خودرو سخن گفته است. فرح‌آبادی معتقد است بورس خودرو می‌تواند به‌عنوان یک ابزار موثر، نظم و رقابت‌پذیری را به بازار خودرو وارد کند و با آزادسازی واردات خودروهای کارکرده نیز مجال واسطه‌گری در بازار کم خواهد شد.

بورس خودرو به‌عنوان یک ابزار جدید در بازار خودرو کشور چه نقشی ایفا می‌کند؟

بورس خودرو می‌تواند نقش مهمی در شفاف‌سازی معاملات و تعیین قیمت داد و ستد خودروها ایفا کند. از آن‌جا که فرآیند خرید و فروش خودرو همواره با مشکلاتی نظیر نوسانات غیرمنطقی قیمت‌ها، واسطه‌گری‌های زیاد و تقاضای کاذب روبه‌رو بوده است، بورس خودرو می‌تواند با ایجاد یک بازار قانونی و شفاف این مشکلات را کاهش دهد. این شفافیت باعث می‌شود قیمت‌ها به‌صورت واقعی‌تر و منصفانه‌تری تعیین شوند و خریداران و فروشندگان از اطلاعات دقیقی برخوردار باشند. ازسوی‌دیگر،‌ بورس خودرو می‌تواند یک بستر رقابتی برای خودروسازان داخلی فراهم کند. به عبارت دیگر، وقتی قیمت‌های خودرو به‌طور شفاف در بورس اعلام می‌شود، خودروسازان داخلی برای باقی‌ماندن در رقابت، مجبور خواهند شد کیفیت و قیمت محصولات خود را بهینه کنند. این امر می‌تواند در نهایت به افزایش کیفیت و کاهش قیمت‌های خودروهای داخلی بینجامد و به نفع مصرف‌کنندگان خواهد بود.

چه عواملی باعث احساس نیاز به ایجاد بورس خودرو در ایران شده‌اند؟

این موضوع به دلایل مختلفی بستگی دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها نارضایتی عمومی از نوسانات شدید قیمت در بازار خودرو است. در سال‌های اخیر، بازار خودرو شاهد افزایش قیمت‌های غیرمنطقی و همچنین دلالی‌های گسترده بوده است که باعث شد مردم برای خرید خودرو با مشکلات فراوانی مواجه شوند. به همین دلیل، پیشنهاد ایجاد بورس خودرو مطرح شده است تا یک بازار منظم و شفاف برای خودروها ایجاد شود که در آن از نوسانات قیمتی و دلالی‌های بی‌رویه جلوگیری شود. از سوی دیگر، مشکلات اقتصادی کشور و تحریم‌های بین‌المللی نیز از عواملی هستند که بر بازار خودرو تاثیر گذاشته‌اند. با توجه به محدودیت‌های واردات خودرو و کاهش تولیدات داخلی، نیاز به ایجاد یک بازار تنظیم‌شده احساس می‌شود. در چنین شرایطی، بورس خودرو می‌تواند به‌عنوان یک ابزار برای کنترل عرضه و تقاضا و همچنین شفاف‌سازی معاملات در شرایط پیچیده اقتصادی کشور عمل کند.

بورس خودرو چگونه می‌تواند به شفافیت قیمت‌ها در بازار کمک کند؟

قیمت‌ها در بازار خودرو، تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارند که برخی از آن‌ها ممکن است خارج از کنترل دولت یا خودروسازان باشد. این نوسانات قیمت به‌ویژه به دلیل فعالیت‌های دلالان و واسطه‌ها رخ می‌دهد. اما با راه‌اندازی بورس خودرو، قیمت‌ها به صورت رسمی و شفاف از طریق بازار اعلام می‌شود و نوسانات غیرمنطقی کاهش پیدا خواهد کرد. بورس خودرو از طریق مکانیسم عرضه و تقاضا عمل می‌کند و به همین دلیل قیمت‌ها به شکل منطقی‌تری تعیین می‌شوند. این بورس می‌تواند به افراد و شرکت‌ها کمک کند تا بدون نیاز به واسطه‌ها و دلالان، خودرو را خریداری کنند و از اطلاعات دقیق در مورد قیمت‌های روز برخوردار شوند. بنابراین، یکی از نتایج مهم بورس خودرو، شفافیت در تعیین قیمت‌ها و کاهش احتمال دستکاری‌های قیمت ازسوی افراد سودجو است.

بورس خودرو چه تاثیری بر کاهش دلالی و واسطه‌گری در این بازار خواهد داشت؟

بورس خودرو می‌تواند به‌طور قابل توجهی از دلالی و واسطه‌گری در بازار بکاهد. درحال‌حاضر، بازار خودرو در ایران تحت سلطه واسطه‌ها قرار دارد و قیمت‌ها تحت تأثیر این دلالان به شکل غیرمنطقی تغییر می‌کنند. بورس خودرو با ایجاد بستر شفاف و قانونی، موجب می‌شود که معاملات مستقیما از طریق بورس صورت گیرد و واسطه‌ها دیگر نتوانند بر قیمت‌ها تاثیر بگذارند. علاوه بر این، با تعیین قیمت‌های دقیق در بورس و ارائه شرایط فروش رقابتی، مصرف‌کنندگان می‌توانند خودروها را با قیمت‌های معقول و در شرایط منصفانه خریداری کنند. این امر باعث خواهد شد که واسطه‌ها نتوانند بر قیمت‌ها فشار وارد کنند و بازار خودرو از نظر قیمت‌گذاری به سمت رقابت سالم حرکت کند. به‌این‌ترتیب، بورس خودرو به عنوان یک سازوکار شفاف می‌تواند به کاهش دلالی‌ها و فساد در این بازار کمک کند.

آیا بورس خودرو می‌تواند باعث تغییرات اساسی در نحوه خرید و فروش خودرو در ایران شود؟

در شرایط فعلی، خرید و فروش خودرو به‌ویژه خودروهای نو با مشکلات زیادی روبه‌رو است. یکی از مشکلات عمده در این بازار، عدم شفافیت در تعیین قیمت‌ها و همچنین فعالیت دلالان است. با راه‌اندازی بورس خودرو، این مشکلات می‌تواند به حداقل برسد و نحوه خرید و فروش خودرو به‌طور چشمگیری بهبود یابد. در بورس خودرو، خریداران و فروشندگان به‌راحتی می‌توانند از طریق سیستم‌های آنلاین و به‌صورت شفاف، قیمت‌ها و شرایط فروش را مشاهده کنند. این امر به‌ویژه برای کسانی که تمایل دارند خودرو را بدون واسطه خریداری کنند، بسیار مفید است. به‌علاوه، این تغییرات می‌تواند به تدریج باعث ایجاد یک بازار منظم و رقابتی در صنعت خودرو شود که در نهایت منتج به بهبود کیفیت و کاهش قیمت‌ها در این بخش از اقتصاد کشور خواهد شد.

مهم‌ترین مشکلی که بورس خودرو می‌تواند برای خریداران و فروشندگان حل کند، چیست؟

بورس خودرو می‌تواند مشکلات عمده‌ای که خریداران و فروشندگان در بازار فعلی با آن مواجه هستند را حل کند. یکی از این مشکلات، نوسانات شدید قیمت‌هاست که همواره موجب سردرگمی خریداران می‌شود. با وجود بورس خودرو، قیمت‌ها به‌صورت شفاف و بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و از این رو، خرید و فروش خودرو برای خریداران و فروشندگان ساده‌تر و مطمئن‌تر خواهد شد. بورس خودرو همچنین می‌تواند مشکل عدم دسترسی به خودروهای مورد نیاز در شرایط خاص را نیز رفع کند. به‌عنوان مثال، در بازار خودروهای نو، اغلب خودروهای خاص یا مدل‌های جدید به‌راحتی در دسترس نیستند و خریداران مجبور به پرداخت قیمت‌های بالا یا خرید از دلالان می‌شوند. با وجود بورس خودرو، این مشکلات کاهش پیدا خواهد کرد و خریداران می‌توانند به‌راحتی از طریق بورس خودرو مدل‌ها و برندهای مختلف را خریداری کنند.

درحال‌حاضر، استقبال مردم از بورس خودرو چگونه بوده و پیش‌بینی شما برای آینده این بازار چیست؟

استقبال مردم از بورس خودرو در ابتدا ممکن است کند باشد، اما با توجه به مزایای این سازوکار و شفافیت قیمت‌ها، به‌مرور زمان شاهد رشد قابل‌توجهی خواهیم بود. در آغاز، ممکن است برخی افراد به دلیل ناآگاهی یا عدم اعتماد به این سیستم، از آن استقبال نکنند، اما با گذشت زمان و افزایش اعتماد عمومی به بورس، این روند تغییر خواهد کرد. تا جایی که در آینده، بورس خودرو می‌تواند به یکی از ارکان اصلی خرید و فروش خودرو در ایران تبدیل شود و حتی از دلالان و واسطه‌ها پیشی بگیرد. این پیش‌بینی به شرطی محقق می‌شود که بورس خودرو به‌طور کامل به سیستم‌های آنلاین و شفاف مجهز شود و نهادهای نظارتی نظارت دقیقی بر عملکرد آن داشته باشند.